เสริมสร้างการภูมิใจในตนเอง เพียงยอมรับตนเองได้

เสริมสร้างการภูมิใจในตนเอง เพียงยอมรับตนเองได้ โดย พญ.ชนม์นิภา บุตรวงษ์ แพทย์เฉพาะทางด้านจิตเวชเด็กและวัยรุ่น

การมีสุขภาพใจดีสัมพันธ์กับการมีความภูมิใจในตนเอง ซึ่งเราจะมีความภูมิใจในตนเองได้นั้น เราจำเป็นต้องยอมรับตนเองได้ หมายถึง การยอมรับคุณลักษณะทั้งหมดของบุคคลทั้งด้านบวก และด้านลบได้

หลายคนมีการยอมรับตนเองต่ำ อาจมาจากหลายสาเหตุ ซึ่งมีทฤษฎีทางจิตเวชที่ได้อธิบายว่าบุคคลพัฒนาความภาคภูมิใจในตนเอง ส่วนหนึ่งมาจากการที่คนอื่นชื่นชมในความพยายาม หรือในการกระทำของเรา บางคนที่มีการยอมรับตนเองต่ำอาจจะพยายามทำสิ่งที่ยิ่งใหญ่มากให้สำเร็จจนกดดันตนเอง เพราะอาจเชื่อว่าสิ่งนี้จะช่วยให้คนอื่น หรือตนเองเห็นคุณค่าของตนเอง แต่ก็อาจจะเติมความภูมิใจในตนเองได้ชั่วระยะสั้นๆ
หากไม่มีการยอมรับตนเอง เราอาจจะสัมผัสกับความผาสุกทางจิตใจได้ยากขึ้น หากเรามีความรู้สึกในแง่ลบเกี่ยวกับตัวเองบ่อยๆ จะมีผลรบกวนบริเวณสมองที่ช่วยให้เราควบคุมอารมณ์และความเครียดได้

ความสัมพันธ์ทางสังคมในเชิงบวก การสนับสนุนช่วยเหลือซึ่งกันและกันในสังคม และการได้รับการยอมรับทางสังคมช่วยสร้างการพัฒนาความนับถือตนเอง  เราควรปฏิบัติต่อตนเองด้วยความนับถือตนเอง แม้ในเวลาที่เราทำผิดพลาด หรือไม่สามารถบรรลุเป้าหมาย ให้อภัยและให้กำลังใจตนเอง เพื่อกลับไปมองปัญหา และจัดการกับปัญหาได้ต่อไป ซึ่งจะเกิดประโยชน์ต่อตนเองมากกว่าที่จะกล่าวโทษ และตำหนิตนเอง หรือผู้อื่นอันจะทำให้การควบคุมอารมณ์ และการจัดการปัญหายิ่งแย่ลง

การพัฒนาทักษะการยอมรับตนเองเพื่อให้เราสามารถเห็นอกเห็นใจตนเอง เช่น การเขียนจดหมายถึงตัวเอง โดยนึกถึงสถานการณ์ที่ทำให้รู้สึกเจ็บปวด เขียนอธิบายสถานการณ์ แต่ไม่ต้องโทษใคร รวมทั้งตัวเองด้วย นึกถึงสิ่งที่เราจะพูดกับเพื่อนที่ดีถ้าเขา หรือเธอกำลังเผชิญกับสถานการณ์ที่ยากลำบากแบบนั้นอยู่ เพื่อเวลาที่เมื่อตัวเราเองอยู่ในสถานการณ์แบบนี้อีก เราจะได้ตอบสนองด้วยความเห็นอกเห็นใจต่อตัวเราเองได้

การเห็นอกเห็นใจตนเองมีองค์ประกอบสำคัญ 3 ประการ :
1. เมตตาตัวเอง คนที่มีความเห็นอกเห็นใจในตนเองจะยอมรับความไม่สมบูรณ์แบบในตัวเองและในชีวิต เอาใจใส่ และอ่อนโยนต่อตนเองและผู้อื่น
2. เข้าใจความเป็นมนุษย์ปุถุชนทั่วไป รับรู้ถึงความไม่สมบูรณ์แบบซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของประสบการณ์ของมนุษย์ที่มีเหมือนกัน
3. สติ ที่จะสังเกตความคิดและความรู้สึกของตนเองและผู้อื่น โดยไม่ด่วนตัดสินทั้งตนเองและผู้อื่น
ในสถานการณ์ปัจจุบันนี้ มีหลายอย่างเกิดขึ้นมากมาย หลายอย่างที่ผู้คนรวมทั้งตัวเราเองต่างก็ไม่เคยประสบพบเจอมาก่อน หลายเหตุการณ์ทำให้เกิดความสูญเสีย ผิดหวังหรือสิ้นหวัง แต่ขอให้ระลึกเสมอที่จะยอมรับตนเองให้ความเห็นอกเห็นใจตนเองได้ ให้อภัยตนเองได้ และนับถือตนเองเป็น ดูแลตนเองด้วยความเมตตา เข้าใจในความเป็นมนุษย์ธรรมดาที่ไม่สามารถควบคุมทุกสิ่งให้เป็นดั่งใจต้องการได้ และมีสติมองปัญหาต่างๆ ได้รอบคอบขึ้น เพื่อทุกๆ คนจะสามารถประคองใจตนเองให้ผ่านอุปสรรคปัญหาต่างๆ จนกลายเป็นผู้มีประสบการณ์ที่ได้เรียนรู้จากวิกฤตต่างๆ ในชีวิตที่ผ่านเข้ามา

บทความโดย
พญ.ชนม์นิภา บุตรวงษ์